Kilka miesięcy temu media obiegła informacja dotycząca wystąpienia przez Pana Prezydenta Karola Nawrockiego z pozwem przeciwko portalowi internetowemu w przedmiocie naruszenia dóbr osobistych.
Wiele osób zaczęło zastanawiać się, czym właściwe jest naruszenie dóbr osobistych. Nie odnosząc się zatem w żaden sposób do powyższego sporu, poniżej omówione zostanie zagadnienie dotyczące dóbr osobistych, w tym przykłady naruszeń i sposoby ochrony.
Czym są dobra osobiste?
Dobra osobiste to wartości niematerialne, konkretnie powiązane z określoną osobą.
Art. 23 Kodeksu cywilnego traktuje o przykładowych dobrach osobistych. Mowa tu o zdrowiu, wolności, czci, swobodzie sumienia, nazwisku lub pseudonimie, wizerunku, tajemnicy korespondencji, nietykalności mieszkania oraz twórczości naukowej, artystycznej, wynalazczej i racjonalizatorskiej. Nie jest to katalog zamknięty i nie obejmuje wszystkich dóbr, które korzystają z ochrony prawnej.
Jako przykład najczęstszych naruszeń można wskazać mobbing w miejscu pracy, szkalujące komentarze w sieci internetowej, które nie mają oparcia w prawdzie lub są poniżające (w tym na przykład poprzez wystawianie recenzji i ocen), czy też naruszenie tajemnicy lekarskiej.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1977 r. II CR 187/77: Analiza art. 23 KC oraz dotychczasowego orzecznictwa SN pozwala na przyjęcie poglądu, iż dobro osobiste, jest to ogół czynników mających na celu zapewnienie obywatelowi rozwoju jego osobowości, ochronę jego egzystencji i zapewnienie mu prawa do korzystania z tych dóbr, które są dostępne na danym etapie rozwoju społeczno-ekonomicznego społeczeństwa, a które sprzyjają zachowaniu cech odrębności i związaniu ze społeczeństwem, w którym żyje (…).
Należy podkreślić, iż by doszło do naruszenia, koniecznym jest aby konkretne działanie było bezprawne. W tego typu sprawach, to na stronie pozwanej będzie spoczywał ciężar wykazania, że działała zgodnie z prawem.
Czego można żądać?
Kwestia ta również została uregulowana przepisami Kodeksu cywilnego (vide art. 24 Kodeksu cywilnego). Przede wszystkim można domagać się zaniechania takich działań. Możliwym jest również żądanie, aby osoba która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w tym poprzez złożenia oświadczenia o odpowiedniej treści i formie, np. wystosowując oficjalne przeprosiny. Dopuszczalne jest również wystąpienie o zadośćuczynienie albo zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.
Istotnym jest także, że jeśli wskutek naruszenia dobra osobistego wyrządzono szkodę majątkową, można żądać jej naprawienia zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.
Właściwość Sądu
Sprawę dotyczącą naruszenia dóbr osobistych, kiedy dochodzone są równolegle roszczenia majątkowe i niemajątkowe, będzie rozpoznawał Sąd Okręgowy dla miejsca zamieszkania lub siedziby pozwanego, jednak możliwym jest również wystosowanie pozwu przed sąd, gdzie nastąpiło zdarzenie, które spowodowało naruszenie.
Opłata od pozwu w takim przypadku będzie stanowić sumę 600 zł w odniesieniu do roszczeń niemajątkowych i opłaty stosunkowej od roszczenia majątkowego w wysokości 5 procent od dochodzonej kwoty.
Podsumowanie
Każdy przypadek jest inny i wymaga analizy.
Uwaga! Od dozwolonej krytyki do naruszenia dóbr osobistych niedaleka droga.
Autorka: adwokat Aleksandra Makowska, Góralska | Rożek adwokaci s.c.