Kolejne pytania prejudycjalne do TSUE w sprawie z udziałem konsumentów!
Sąd Rejonowy dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie w dniu 9 sierpnia 2022 r. złożył wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym.
Zadane zostały następujące pytania:
- Czy art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich 1 oraz zasady pewności prawa, niewzruszalności prawomocnych orzeczeń sądowych, skuteczności i proporcjonalności należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie przepisom krajowym, które przewidują, że sąd krajowy nie może dokonać z urzędu kontroli nieuczciwych warunków zawartych w umowie i wyciągnąć z tego konsekwencji w sytuacji, kiedy prowadzi nadzór nad postępowaniem egzekucyjnym prowadzonym przez komornika sądowego na podstawie prawomocnego i opatrzonego klauzulą wykonalności nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu, w którym nie przeprowadza się dowodów?
- Czy art. 3 ust. 1, art. 6 ust. 1, art. 7 ust. 1 i 2 oraz art. 8 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, art. 47 Karty praw podstawowych oraz zasady pewności prawa, skuteczności, proporcjonalności i prawa do bycia wysłuchanym przez sąd należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie sądowej wykładni przepisów prawa krajowego, zgodnie z którą wpis nieuczciwego warunku umownego do rejestru klauzul niedozwolonych powoduje uznanie tego warunku za nieuczciwy w każdym postępowaniu z udziałem konsumenta, w tym także:
– co do innego przedsiębiorcy niż ten, przeciwko któremu toczyło się postępowanie o wpis nieuczciwego warunku umownego do rejestru klauzul niedozwolonych,
– co do postanowienia, którego brzmienie nie jest identyczne pod względem językowym, ale posiada taki sam sens i wywołuje jednakowe skutki wobec konsumenta?
Szczególnie kluczowe może okazać się rozstrzygniecie w zakresie drugiego pytania. Co ono oznacza?
Po pierwsze należy wyjaśnić, że rejestr klauzul niedozwolonych to prowadzony przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów spis postanowień umownych, które naruszają prawa i interesy konsumentów. Zabronione jest posługiwanie się takimi klauzulami w umowach. Trzeba jednak zauważyć, że wpis do takiego rejestru następuje na skutek rozstrzygnięcia dokonanego na wniosek konsumenta w konkretnej sprawie i dotyczy konkretnego stosunku prawnego między określonymi stronami. Nie jest nowością, że zazwyczaj mowa tu o umowach, które stanowią wzorce i mają tym samym zastosowanie do szerszego kręgu podmiotów.
Pojawia się jednak wątpliwość, czy umieszczenie takiego postanowienia w rejestrze klauzul niedozwolonych oznacza także, że stwierdzenie o takim samym lub podobnym brzmieniu występujące w stosunkach prawnych między innymi stronami może być automatycznie uznane za abuzywne.
Okazuje się, że orzecznictwo w tym zakresie nie jest jednolite. Część sądów uznaje, że obecność takiej klauzuli w rejestrze Prezesa UOKiK nie oznacza z urzędu, że w innych przypadkach tak samo lub podobnie brzmiące postanowienia oznacza, że prawa i interesy konsumenta zostały naruszone. Przyjmują więc, że każdorazowo konieczna jest incydentalna ocena pod kątem abuzywności.
Z drugiej strony Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 20 listopada 2015 r. w sprawie o sygn. akt.: III CZP 17/15 rozstrzygnął, że wpis do rejestru ma skutek tylko dla przedsiębiorcy, który stosował to postanowienie, a więc także w stosunkach, w których stroną są inni konsumenci.
Część sądów jednak przyjmuje pogląd, zgodnie z którym klauzula znajdująca się w rejestrze ma charakter niedozwolony także w przypadku postępowań co do innego przedsiębiorcy i to nawet, jeśli kwestionowane postanowienie nie brzmi identycznie, ale z językowego brzmienia wynika podobny sens. I właśnie takich sytuacji dotyczy pytanie prejudycjalne – czy taka interpretacja przyjmowana przez część sądów nie stoi w sprzeczności z zasadą pewności prawa, skuteczności, proporcjonalności i z prawem do bycia wysłuchanym przez sąd.
Rozprawa już 13 września 2023 r. Oczekujemy rozstrzygnięcia TSUE wraz z uzasadnieniem, które może ujednolicić w tym zakresie polską linię orzeczniczą.
Autorka: Amelia Cichoń.